Veraset intikali, bir kişinin vefatından sonra, o kişinin malvarlığının (taşınmazlar, taşınırlar, nakit, banka hesapları, vb.) mirasçılara devredilmesi işlemidir. Türkiye’de veraset intikali, Türk Medeni Kanunu ve ilgili veraset ve intikal vergisi düzenlemeleri çerçevesinde yapılır. İşte veraset intikalinin nasıl yapılacağına dair adımlar:
1- Vefatın Bildirilmesi
- İlk olarak, mirasçılar kişinin ölümünü, bağlı oldukları Nüfus Müdürlüğü’ne bildirir. Nüfus Müdürlüğü, ölüm kaydını yaparak vefatın resmi kayıtlara geçmesini sağlar.
- Mirasçılar, ölen kişinin nüfus kayıt örneğini ve vefat belgesini almalıdır.
2- Veraset İlamı (Mirasçılık Belgesi) Alınması
- Veraset intikali için Veraset İlamı (mirasçılık belgesi) gereklidir. Bu belge, kişinin mirasçılarını resmi olarak belirleyen ve mirasçıların yasal olarak miras hakkına sahip olduğunu gösteren bir belgedir.
- Veraset ilamı almak için, Sulh Hukuk Mahkemesine başvurulabilir. Başvuru sırasında ölen kişinin ölüm belgesi ve nüfus kaydı gereklidir.
- Alternatif olarak, eğer mirasçılar arasında anlaşmazlık yoksa, noterler de mirasçılıkla ilgili belge verebilir (Bazı noterler, basit işlemler için bu belgenin verilmesine yetkilidir).
3- Mirasın Değeri ve Vergi Bildirimi
- Veraset intikalinin bir parçası olarak, veraset ve intikal vergisi de ödenmesi gereken bir vergidir. Mirasçılar, miras kalan malvarlığının değerini belirlemek için ölen kişinin malvarlığını değerlendirmelidir.
- Veraset ve intikal vergisi beyannamesi, mirasçıların ikamet ettikleri yerin vergi dairesine yapılır. Beyanname, ölen kişinin malvarlığının tüm değerlerini ve veraset intikalinde hak sahiplerinin paylarını gösterir. Vergi, mirasın değerine göre değişir ve belirli bir oranda ödenir. Veraset ve intikal vergisi, malvarlığının toplam değerine göre kademeli olarak hesaplanır. Vergi oranları, mirasçının ölen kişiye olan yakınlığına göre değişebilir (örneğin, eş, çocuk, anne-baba).
4- Mirasçılar Arasında Paylaşım
- Mirasçılar, yasal paylaştırmaya veya ölen kişinin vasiyetine göre malları paylaşır. Eğer bir vasiyetname yoksa, Türk Medeni Kanunu’na göre yasal mirasçılar belirlenir. Yasal mirasçılar genellikle eş, çocuklar, anne-baba ve kardeşlerden oluşur.
- Paylaşım, genellikle mirasçılar arasında anlaşarak yapılır. Ancak, bir anlaşmazlık olması durumunda, mahkeme aracılığıyla paylaşım yapılabilir.
5- Taşınmaz Malların Devri
- Eğer ölen kişinin taşınmazları (ev, arsa, vs.) varsa, bu taşınmazların Tapu ve Kadastro Müdürlüğü’ne başvuru ile devri yapılmalıdır. Tapu sicilinde, veraset ilamı ve veraset ve intikal vergisinin ödendiğini gösteren belgeler ile işlem yapılabilir.
- Tapu devri işleminde, mirasçıların payları, ölen kişiye ait tapu kayıtlarıyla birlikte düzenlenir.
6- Banka Hesapları ve Diğer Varlıklar
- Ölen kişinin banka hesapları, araçları ve diğer taşınır mallarının devri de yapılmalıdır. Banka hesapları ve diğer malvarlıklarının devri için, bankalara başvurarak mirasçılık belgesi ve veraset ilamı sunulmalıdır.
- Ayrıca, ölen kişinin sahip olduğu araçların devri için Trafik Şube Müdürlüğü’ne başvurulmalıdır.
7- Mirasçılar Arasında Yasal İhtilaf Durumunda
- Eğer mirasçılar arasında bir anlaşmazlık varsa, mirasçılar Sulh Hukuk Mahkemesi’ne başvurarak mahkeme kararı alabilirler. Mahkeme, mirasın paylaşımı ve mirasçılık konusunda karar verir.
8- Veraset ve İntikal Vergisinin Ödenmesi
- Veraset ve intikal vergisi, belirli bir süre içinde (genellikle 3 ay) vergi dairesine ödenmelidir. Vergi dairesi, beyannamede belirtilen değerler üzerinden vergi hesaplayarak ödeme yapılmasını sağlar.
Özetle Veraset İntikali Süreci:
- Vefatın bildirimi ve ölüm belgesinin alınması.
- Veraset İlamı (Mirasçılık Belgesi) almak için Sulh Hukuk Mahkemesi’ne veya notere başvurulması.
- Mirasın değeri belirlenerek veraset ve intikal vergisi beyannamesi vergi dairesine sunulması.
- Mirasçıların, taşınmazlar ve diğer varlıkları devretmek için gerekli belgelerle Tapu ve Kadastro Müdürlüğü, bankalar, trafik şubelerine başvurması.
- Veraset ve intikal vergisinin ödenmesi.
Veraset intikali işlemleri, karmaşık olabilmektedir. Bu nedenle, bu süreçte hukuki destek almak, sürecin doğru bir şekilde ilerlemesi adına faydalı olabilir.
Yazan Av. Koray GÖKOĞLU (Ostim Avukat)