Günlük yaşamda bireyler zaman zaman haksız saldırılarla karşı karşıya kalabilir. Böyle durumlarda kendini korumak için yapılan bazı fiiller, normal şartlarda suç teşkil edebilecek olsa da, Türk Ceza Kanunu (TCK) çerçevesinde meşru müdafaa (meşru savunma) hali sayılarak hukuka uygun kabul edilebilir.
📌 Meşru Müdafaa Nedir?
TCK m.25/1 hükmüne göre:
“Gerek kendisine gerek başkasına yönelik gerçekleşen, haksız bir saldırıyı, o anda defetmek amacıyla yapılan fiiller meşru savunma kapsamında hukuka uygun sayılır.”
Yani bir kişi, maruz kaldığı derhal ve haksız bir saldırıyı uzaklaştırmak için ölçülü bir şekilde güç kullanırsa, bu eylemi suç oluşturmaz. Ceza verilmez, çünkü hukuka aykırılık ortadan kalkar.
⚖ Meşru Müdafaanın Unsurları
1.Haksız bir saldırı olmalı: Saldırı hukuka aykırı olmalı; örneğin kolluk kuvvetinin görevini yapması saldırı sayılmaz.
2. Saldırı devam ediyor olmalı: Henüz başlamamış ya da bitmiş bir saldırı için meşru müdafaa uygulanmaz.
3. Saldırıya yönelik fiil, saldırıyı defetmeye yönelik olmalı: Saldırıyı engellemek amacı taşımalıdır.
4. Orantılılık: Savunma ile saldırı arasında denge bulunmalıdır. Ölçüsüz güç kullanımı, meşru müdafaayı aşan fiil sayılabilir.
❗ Meşru Müdafaayı Aşmak
TCK m.27/1’e göre meşru müdafaa sınırları kasten aşılırsa, fail yine cezalandırılır. Ancak m.27/2’de:
“Heyecan, korku veya telaşla sınır aşılmışsa cezaya hükmolunmaz.”
Yani kişi saldırı anında psikolojik baskı altında orantısız güç kullanmışsa, cezasızlık gündeme gelebilir.
👥 Üçüncü Kişilere Müdahale
Meşru müdafaa yalnızca kişinin kendisi için değil, başkasına yönelmiş haksız bir saldırıya karşı da kullanılabilir. Örneğin bir kişinin sokakta başkasına saldırdığını gören birey, bu saldırıyı defetmek için müdahalede bulunabilir.
🧷 Uygulamada Meşru Müdafaa Örnekleri
– Evine giren hırsıza karşı müdahalede bulunmak
– Fiziksel saldırıya uğrayan birinin karşılık vermesi
– Sokakta bir kadının bıçakla tehdit edildiğini görüp araya girilmesi
– Silahlı saldırı girişimine karşılık verilmesi
Her örnekte önemli olan, olayın özelliklerine göre meşru müdafaa şartlarının oluşup oluşmadığının değerlendirilmesidir.
🛡 Savunma Stratejisinde Dikkat Edilecek Hususlar
Ceza yargılamasında bir eylemin meşru müdafaa kapsamında olup olmadığını değerlendirmek için:
– Olay anı tüm yönleriyle analiz edilmeli
– Tanık anlatımları, kamera kayıtları gibi somut deliller toplanmalı
– Orantılılık ilkesi gözetilmeli
– Saldırının kimden, ne zaman, ne şekilde geldiği ayrıntılı şekilde anlatılmalı
🔚 Sonuç
Meşru müdafaa, kişilerin kendilerini veya başkalarını haksız saldırılardan koruma hakkıdır. Ancak bu hakkın sınırları vardır ve yargı organları tarafından dikkatle değerlendirilir. Bu nedenle, söz konusu bir fiil ceza soruşturmasına konu olmuşsa, meşru müdafaa unsurları bakımından detaylı bir hukuki analiz yapılmalı ve uzman bir ceza avukatından hukuki yardım alınması gerekir. Sorularınız ve hukuki danışmanlık talepleriniz için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Yazan Av. Koray GÖKOĞLU (Ostim Avukat)