Eğitim ve öğretim hakkı, Anayasa ile güvence altına alınmış temel haklardandır. Türk Ceza Kanunu da bu hakkı korumak adına özel düzenlemeler getirmiştir. TCK 112. madde, kişilerin eğitim hakkının engellenmesini suç olarak tanımlamakta ve ceza yaptırımına bağlamaktadır. Ancak uygulamada bu suçun sınırları ve unsurları zaman zaman karışıklığa neden olabilmektedir.
Bu yazımda, TCK 112’nin içeriği, suçun oluşma şartları, örnek olaylar ve savunma stratejileri hakkında bilgi vereceğim.
📌 TCK 112 Nedir?
TCK Madde 112:
“Bir kimsenin eğitim ve öğretim hakkını, cebir veya tehdit kullanarak ya da hukuka aykırı başka bir davranışla engelleyen kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”
⚖ Suçun Unsurları
1. Mağdurun Eğitim Hakkı Olmalıdır
Öğrenci veya eğitim hakkı olan birey olmalıdır.
2. Fiil Cebir, Tehdit veya Hukuka Aykırı Davranışla Gerçekleşmelidir Fiziksel engelleme, korkutma, zorla uzaklaştırma, okuldan alıkoyma gibi yöntemler suçun konusunu oluşturur.
3. Hakkın Engellenmesi Gerçekleşmelidir
Eğitim sürecine katılma fiilen engellenmelidir. Potansiyel tehdit değil, somut engelleme aranır.
🧷 Uygulamada Örnekler
– Velinin çocuğu okuldan zorla alıkoyması
– Okul yöneticisinin haksız yere öğrenciyi okuldan uzaklaştırması
– Eğitim kurumlarının, keyfi uygulamalarla kayıt iptali yapması
– Bir grubun, başkasının okula girmesini zorla engellemesi
🛡 Savunma Stratejileri
1. Fiili Engelleme Gerçekleşmiş mi?
Suçun oluşabilmesi için eğitim hakkının somut şekilde engellenmiş olması gerekir. Yalnızca sözlü uyarılar veya idari işlemler bu kapsama girmez.
2. Hukuka Uygunluk Durumu Değerlendirilmeli
Disiplin yönetmeliklerine uygun yapılan uzaklaştırma veya sınıf değiştirme gibi işlemler suç oluşturmaz.
3. Cebir ve Tehdit Unsuru İncelenmeli
İddia edilen engellemenin hangi araçla yapıldığı somutlaştırılmalıdır. Zor kullanma ya da tehdit varsa, tanık ve delillerle ortaya konmalıdır.
4. İdari Süreçlerle Ceza Yargılaması Karıştırılmamalı
Bazı durumlarda idari ihtilaflar (örneğin disiplin cezası) ceza davasına dönüşebilir. Bu ayrım dikkatle yapılmalıdır. 5. Kasıt Unsuru Varsa İncelenmeli
Eğitim hakkını engelleme kastı taşıyıp taşımadığı, failin amacından anlaşılır. Örneğin güvenlik gerekçesiyle alınan bir karar suç kastı taşımayabilir.
📚 Yargı Uygulaması
Yargıtay kararlarında, özellikle öğrencilerin eğitim hakkını engelleyen kamu görevlileri ya da okul dışı şahıslar açısından suçun unsurlarının somut delillerle ispat edilmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Cebir veya tehdit unsuru varsa cezalar ağırlaştırılabilmektedir.
🔚 Sonuç
TCK 112 kapsamında düzenlenen eğitim ve öğretim hakkının engellenmesi suçu, anayasal bir hakkın korunmasına yöneliktir. Ancak bu suçun iddia edilmesi kadar, fiilin hukuka aykırı ve kasıtlı olarak gerçekleştirilip gerçekleştirilmediği de önemlidir. Savunma stratejileri bu ayrım üzerine inşa edilmelidir.
Ceza hukuku kapsamında hukuki destek veya savunma hizmeti almak isterseniz bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Yazan Av. Koray GÖKOĞLU (Ostim Avukat)